Нападот на Хамас врз Израел, во кој досега животот го загубија повеќе од 1.000 луѓе, може да има многу пошироки последици, не само во тој инаку запалив регион.
Како и во секој конфликт, најмногу жртви се невини луѓе. Стотици убиени и загинати цивили има и меѓу Израелците и Палестинците.
Сепак, целиот свет на овој или оној начин ќе го почувствува тоа, а сите тие можни последици ги наведовме во оваа анализа.
1) Дефект на мировниот процес меѓу Арапите и Евреите
Во срцето на блискоисточната криза, која трае со децении, се односите меѓу Израел и неговото доминантно еврејско население од една страна, и неговите соседи – земји со мнозинско муслиманско население.
Во последниве години, претежно сунитските земји почнаа да ја ублажуваат својата политика кон Израел.
Израелците меѓу урнатините на зградата погодена од ракета од Појасот Газа, во Тел Авив на 8 октомври
Израелците меѓу урнатините на зградата погодена од ракета од Појасот Газа, во Тел Авив на 8 октомври
Во 2020 година, Обединетите Арапски Емирати ги нормализираа односите со Израел со посредство на САД.
Како дел од Абрахамскиот договор од 2020 година, Обединетите Арапски Емирати, Бахреин, Судан и Мароко воспоставија нормализирани билатерални односи со Израел.
Во изминатите години се случија историските први официјални посети и разменети летови меѓу Тел Авив и главните градови на споменатите земји.
Се очекуваше дека следна ќе биде Саудиска Арабија, по Ријад како најголема сунитска сила и Тел Авив ги „стопи односите“.
Саботажата на Хамас е паралелна со нарушувањето на израелско-палестинскиот мировен план во 2000 година, по самитот во Кемп Дејвид, кога уништувањето на Втората Интифада ги уништи сите соништа за нормализација и резултираше со смрт на илјадници цивили.
Израел, Саудиска Арабија и Соединетите Држави се приближија кон трансформативен тринасочен договор, според кој Израел и Саудиска Арабија формално се признаваа меѓусебно како дел од безбедносното, одбранбеното и економското партнерство со САД. Пред само десет дена, саудискиот престолонаследник Мохамед Бин Салман изјави дека „секој ден сме се поблиску“ до договор, додека Нетанјаху на сличен начин изјави дека е уверен во воспоставувањето „историски мир“ меѓу неговата земја и Саудиска Арабија.
Меѓутоа, сега тоа може да се распадне.
2) Будење на „муслиманското прашање“ на Запад
Нападот на Хамас врз Израел го шокираше целиот свет, а многумина го поддржаа Тел Авив. Сепак, не треба да заборавиме на проблемите со кои се соочуваат Палестинците во Појасот Газа и на Западниот Брег.
Фактот што многу палестински цивили се убиени во конфликтот меѓу израелската армија и Хамас предизвикува нови протести ширум светот.
Во Њујорк дошло до судир меѓу спротивставените демонстранти во близина на седиштето на Обединетите нации на Ист Ривер, откако поголема група палестински приврзаници се собрала на Тајмс Сквер, пренесува АП. Додека некои палестински демонстранти си заминуваа, човечки демонстранти со израелски знамиња ги преминаа барикадите, по што дојде до кратка пресметка. Протестот избувна и во Сиднеј.
Во Италија, МВР соопшти дека наредило зголемен надзор низ целата земја, пишува весникот „Кориере дела сера“. Засилените безбедносни мерки дојдоа откако Лигата за борба против клеветата соопшти дека забележала зголемување на повиците за насилство врз Евреите, Израелците и ционистите по нападите на Хамас.
Може да се очекуваат големи демонстрации низ целиот свет, особено во земјите на Запад каде што има многу мигранти од исламска вероисповед.
Сепак, се стравува дека овој конфликт ќе доведе и до зајакнување на екстремизмот и нови терористички напади на исламистите и ултрадесничарите.
3) Влијание врз изборите во Америка (и ЕУ)
Владата на САД, како еден од главните сојузници на Израел, веќе ги сноси последиците од нападите на Хамас.
Лидерите на американските партии во Вашингтон веднаш го претворија блискоисточниот конфликт во внатрешен политички спор, при што високи републиканци ја обвинуваа администрацијата на Џо Бајден и едни со други дека се виновни за насилството.
Државниот секретар Ентони Блинкен ги обвини врвните републиканци дека ја користат кризата за свои политички цели, откако неколку републикански претседателски кандидати ја обвинија администрацијата на Бајден дека ефикасно го „запалила огнот“.
„Длабоко е жално што некои играат политика кога толку многу животи се изгубени, а Израел се уште е нападнат“, изјави Блинкен за Си-Ен-Ен.
Одлуката на Бајден да одмрзне шест милијарди средства за Иран како дел од договорот за размена на затвореници беше жестоко критикуван од неговите противници, особено сега кога Хамас, инаку сојузник на Иран, го нападна Израел.
Иран се смета за еден од најголемите непријатели на Америка, а Бајден се чини дека му направи услуга. Ова може да му се врати на Бајден, особено во време кога тој се подготвува за изборите следната година.
Конфликтите меѓу Хамас и Израел можат да имаат големо влијание и на изборите за Европскиот парламент како едно од поважните надворешнополитички прашања.
4) Зајакнување на геостратешката позиција на Иран, Кина и Русија
Војната во Израел, исто така, го потсети светот на фактот дека САД во голема мера се повлекоа од својата улога на светски полицаец.
Повлекувањето на САД од Авганистан и предавањето на земјата разурната од војна на Талибанците очигледно остави отворен пат за зајакнување на влијанието на другите сили во регионот.
Фактот дека израелскиот Мосад, кој соработува со западните разузнавачки агенции и важи за една од најмоќните шпионски организации, не знаел што се подготвува на тлото на Израел, покажува дека Хамас имал помош од моќни сојузници. Иран, се разбира, го снабдува Хамас со оружје и информации, а како најголема шиитска сила, не сака сојузи меѓу Израел и сунитите, кои ги смета за непријатели.
Прстот е вперен пред се кон Иран, но и кон Русија и Кина.
Овие сили де факто ја користат секоја ситуација во која Америка и Западот не успеваат, за да ја зајакнат својата геополитичка позиција.
5) Свртување на фокусот на Западот од војната во Украина
Овде доаѓаме до Владимир Путин, кој е до врат во војната во Украина и кој не може да ја постигне лесната победа на која се надеваше. Што му треба? Да се оттргне фокусот на Западот од Украина. Киев во голема мера успева да се избори со руските напади благодарение на оружјето и финансиската помош од земјите на НАТО.
Сепак, многу земји веќе испратија што можеа и го имаа, а Украина се уште бара помош.
Сега фокусот е барем донекаде префрлен на ситуацијата во Израел, кој исто така е сојузник на Западот, па затоа не смее да се остави на цедило во конфликтите со Хамас, а можеби и со другите актери.
Вниманието на светската јавност сега главно е насочено кон Израел, а тоа не му оди во прилог на Киев.
Покрај тоа, Западот сега е под тензија поради можни терористички напади.
6) Влијание врз јавното мислење во западните земји
Сепак, нападот на Хамас врз Израел може да има поинакво влијание освен обединувањето на Западот во борбата против тероризмот. Имено, тој повторно ја става во фокусот неправдата што Тел Авив им ја прави на Палестинците: заземање земјиште, незаконско создавање еврејски населби на Западниот Брег, третман на муслиманите како граѓани од втор ред, …
Израелско-палестинските односи одамна го поделија светот. Додека едни се за тоа дека Израел не треба да се дели, други сметаат дека поделбата на територијата на две држави е единственото решение за регионот.
Конфликтите меѓу Израел и Хамас, како и судбината на Палестинците, може дополнително да влијаат на јавното мислење во западните земји.
Хамас покажа дека може да ја шокира многу посилната израелска армија и тоа го виде целиот свет. Овој напад би можел да ја смени перцепцијата на Израел како една од најмоќните воени сили, но и на САД како нејзин сојузник кој не успеа да му помогне и да ги намали намерите на терористите во пупка.
7) Политичка бура во Израел
Се разбира, Израел има свои внатрешно-политички проблеми и овој напад може да ги продлабочи.
Последен пат тоа се случи, пред точно 50 години, последица беше падот на премиерот Голда Меир.
Актуелниот премиер Бенјамин Нетанјаху сега се соочува со невидени проблеми.
Тој веќе еднаш беше принуден да ја напушти власта поради силните обвинувања за корупција и конфликти со Палестинците.
Тој се соочи со протести поради контроверзната судска реформа, со која сакаше да ги намали овластувањата на судството во корист на извршната власт. Сега неговата земја го претрпе најсмртоносниот напад во последните половина век и прогласи воена состојба. Што може да очекува Израел, земја опкружена главно со непријатели?
Освен тоа, тоа што неговите разузнавачи беа фатени како „спиеат на работа“ може да биде последната капка и да предизвика нова политичка бура.
8) Будење на други кризни жаришта
Настаните на Блискиот Исток отсекогаш имале пошироки геополитички последици и тенденција за домино ефект. Некои можеби веќе се видливи.
Хезболах, стар непријател на Израел и сојузник на Иран, со седиште во Либан, веќе ги гаѓаше израелските воени позиции во спорната Голанска Висорамнина, велејќи дека дејствува „во солидарност“ со палестинскиот народ.
Меѓутоа, откако Израел одговори со напади на либанска територија, ситуацијата изгледа се смири.
Либанскиот министер за надворешни работи Абдалах Бухабиб изјави дека неговата влада добила гаранции од Хезболах дека нема да се приклучи во борбите меѓу Израел и Хамас доколку Израел не го „насили“ Либан. САД испратија предупредување до Хезболах да не се меша, така што развојот на ситуацијата останува да се види.
Во соседен Египет веќе е регистриран смртоносен напад врз израелски граѓани. Имено, египетски полицаец пукал во израелски туристи.
Сепак, конфликтите во Израел би можеле да поттикнат конфликти уште на исток, особено на Корејскиот полуостров каде Ким Џонг Ун, лидерот на Северна Кореја, постепено му се заканува на јужниот сосед со нуклеарно оружје, како и на САД.
9) Светски финансиски текови
Се разбира, големите вооружени конфликти секогаш имаат влијание врз светските берзи.
Цените на нафтата скокнаа, додека берзите и израелската валута паднаа на почетокот на неделата, бидејќи инвеститорите реагираа на војната меѓу Хамас и Израел.
Иако Израел не е голем производител на енергија, ескалацијата на тензиите на Блискиот Исток богат со нафта ги исплаши инвеститорите кои продаваа нафта во последните неколку недели.
– Имајќи предвид дека израелската влада предупредува на долга и тешка војна, постои загриженост дека длабоките и континуирани одмазднички напади врз Газа потенцијално би можеле да го доведат Иран во конфликт и да имаат влијание врз протокот на енергија во регионот – изјави економистката Сузана Стритер.
Глобалните инвеститори стравуваат дека конфликтот во Израел може да се прелее во поширокиот регион и дека продолжените тензии на Блискиот Исток може да му наштетат на кревкото глобално економско закрепнување.
Блиц.рс