Промената на државните граници на Западен Балкан обично се смета за една од најопасните идеи во модерната европска политика. И така, бидејќи овој месец во Брисел кружи мистериозен документ, кој предлага широки промени на границите утврдени по војните во Југославија во 90-тите и нивните последици, пишува Фајненшл тајмс.
Главната причина е што Западен Балкан – регион во кој Албанија, Босна и Херцеговина, Косово, Црна Гора, Северна Македонија и Србија – се затворени во ничија стратешка земја веќе четвртина век. Еден корисен начин за смирување на тензиите во регионот би било да се примат сите шест земји во ЕУ. Но, овој проект, веќе непоколеблива цел за 27-члениот блок, се одвива толку бавно што станува се поирелевантно како одговор на проблемите во регионот.
Како резултат, ќе биде невозможно да се пробијат експанзионистичките соништа на локалните националисти, кои би сакале да создадат, на пример, Голема Србија, Голема Хрватска или Голема Албанија. Неизвесноста за иднината на Западен Балкан ги подгрева регионалните антагонизми и ги проширува можностите за други сили, особено Кина, Русија, Турција и земјите од Заливот, за проширување на нивното влијание во дворот на ЕУ.
Вистина е дека нема сериозен ризик од избувнувањето насилства во размерите на војните во 90-тите години на минатиот век. Но, трајната нестабилност на Западен Балкан ја зачувува неговата способност да привлече надворешни сили и да ги ескалира меѓународните тензии, како што тоа се случи во 19 и 20 век.
Важно е да се напомене дека анонимниот документ што го обиколува Брисел не ја одразува официјалната линија на која било влада во ЕУ или во самиот регион. Под наслов „Западен Балкан – патот напред“, за првпат се појави на веб-страницата на словенечки сајт, во кој се шпекулира дека тоа е напишано од кругови блиски до Јанез Јанша, премиерот на Словенија. Јанша категорично негираше каква било вмешаност, како и другите високи функционери во Љубљана, кои беа зафатени со подготовките за пристапување на Словенија во јули во шестмесечното ротирачко претседателство на ЕУ.
Всушност, никој не презеде одговорност за документот. Но, на многу начини тоа не е важно. Бидејќи некои од аргументите во прилог на промените на границите се заедничка валута за размена на националистите во Западен Балкан по распадот на комунистичката југословенска федерација.
Земете ја понудата за спојување на половина од Бокна и Херцеговина контролирана од босанските Срби. Ова беше прогласено за борбена цел во 90-тите години на минатиот век и беше ефикасно потврдено минатиот месец од парламентот. Собранието усвои резолуција со која се повикува на „мирни разговори за распад“ на БиХ, доколку меѓународната заедница одбие да ја отстрани Канцеларијата на високиот претставник во Сараево. Окупаторот на овааканцеларија, секогаш јавна личност од ЕК, ги набудува цивилните аспекти на мирните Дејтонски спогодби со кои се стави крај на војната 1992-1995.
Затоа, доаѓа предлогот на документот за обединување на областите на Босна и Херцеговина насочени кон Бошњачките Хрвати со Хрватска или барем да им се даде посебен статус. Ова е во согласност со долгогодишната цел на хрватските националисти.
Конечно, постои идеја за спојување на Албанија со Косово, кое е претежно албанско, и давање посебен статус на областа Северно Косово, каде што живеат Србите. Некои истакнати политичари во Албанија и Косово отворено се надеваат дека голема Албанија еден ден ќе постои.
Од речиси идеалниот рецепт за конфликт или дури и целосна војна на Балканот, најголеми губитници би биле муслиманските Бошњаци во Босна и Херцеговина. Ќе останат со ранлива мини-држава, точно како што босанските Срби и хрватските националисти сакаа во 90-тите години на минатиот век.
Ова сугерира некои докази за авторството. Одблизу, се гледа дека документот нема што да каже за руското или кинеското влијание на Западен Балкан, додека тој дава три мрачни навестувања кон Турција – чие присуство очигледно расте. Тој исто така жали за наводниот радикален ислам во Босна и Херцеговина. Со други зборови, тој што го напишал покренува теми кои им се драги на десниларските популистички кругови низ цела Европа.
Во одбрана на нивната чест, дипломатите од ЕУ и САД ги осудија предлозите на документот. Но, да се заштитат границите на земјите од Западен Балкан како неприкосновени, во најдобар случај е само половина од политиката. На регионот очајно му треба поинтензивно вклучување на ЕУ и САД. Колку подолго западните влади продолжат да го игнорираат регионот, толку повисока ќе биде крајната цена.