Македонија е позиционирана на 42. место во светот според Индексот за слобода на медиумите на Репортери без граници за 2025 година, што е пад од шест места во однос на лани кога беше 36-та.
Земјава и покрај забалежаниот пад, сепак, по Словенија која е на 33 место и Црна Гора 37, е повисоко рангирана од останатите држави од регионот.
Хрватска е 60-та, Бугарија 70-та, Албанија е на 80 место, Босна и Херцеговина на 86, Грција на 89, Србија на 96 и Косово на 99.
Репортери без граници ја оценува состојбата со слобода на медиумите во земјава како „задоволителна“.
– Иако новинарите не работат во непријателска средина, широко распространетите дезинформации и недостатокот на професионализам придонесуваат за намалување на довербата на општеството во медиумите, што ги изложува независните медиуми на закани и напади. Исто така, владините претставници имаат тенденција да имаат лоши и понижувачки ставови кон новинарите, се наведува во општата оценка за Македонија.
Оценката на Репортери без граници за земјава се базира на неколу индикатори – Медиумски пејзаж, Политички контекст, Правна рамка, Социокултурен контекст, Безбедност.
Медиумски пејзаж
Иако телевизијата е доминантен извор на информации, онлајн медиумите играат важна улога. Сепак, мора да се направи разлика помеѓу професионалните онлајн редакции кои вработуваат новинари и објавуваат оригинална содржина и индивидуалните портали кои плагираат и копираат и лепат содржина. Исто така, постои голем јаз помеѓу користењето и довербата: најгледаните телевизиски станици – Алсат, Сител, МТВ1, Канал 5 – имаат низок индекс на доверба.
Политички контекст
Целокупната средина останува поволна за слободата на медиумите, но владините агенции не се многу транспарентни, а критичкото новинарство е сè повеќе предмет на напади. Поради силната политичка поларизација, медиумите можат да бидат под притисок од властите, политичарите и бизнисмените и на национално и на локално ниво. Двете најголеми партии (на власт и во опозиција) создадоа паралелни медиумски системи врз кои го вршат своето политичко и економско влијание. Јавниот радиодифузен сервис нема уредувачка и финансиска независност.
Правна рамка
Иако Уставот гарантира слобода на говор и забранува цензура, земјата бавно го хармонизира законодавството за медиуми со стандардите на Европската Унија, на која има намера да се приклучи. Процедурите на SLAPP тужбите служат како инструменти за заплашување и притисок врз независните медиуми. Новиот закон со кој повторно се овластуваат националните и локалните власти да се рекламираат во приватни медиуми предизвика загриженост за можно поврзано влијание.
Економски контекст
Иако одредени видови медиумска концентрација се забранети со закон, уредничкиот персонал на некои од главните телевизиски канали е изложен на економски притисоци од нивните сопственици. Државното финансирање е ограничено и нетранспарентно, а независните медиуми во голема мера се потпираат на донатори. Странските грантови базирани на проекти придонесуваат само за опстанок, но не и за понатамошен развој. Новинарството е многу несигурна професија. Некои медиумски куќи се подложни на влијание од страна на маркетинг агенциите.
Социокултурен контекст
Иако нема јасни ограничувања во социјалната и културната средина што влијаат на слободното новинарство, социјалните медиуми и дигиталната сфера генерално го фаворизираат ширењето на дезинформации и сајбер закани. Во комбинација со ниските професионални стандарди, тие придонесуваат за намалување на јавната доверба во медиумите и го отвораат патот за напади врз новинари врз основа на пол, етничка припадност или религија.
Безбедност
Неколку инциденти го намалија чувството на безбедност на новинарите, вклучувајќи палења на нивниот имот и случаите на полициско вознемирување. Од една страна, беше назначен специјален обвинител за да се занимава со случаи на напади врз новинари, а се разгледува и отворањето слични канцеларии низ целата земја. Од друга страна, новинарите што известуваат за обвинителите се соочуваат со значителен притисок.
Индексот за слобода на медиумите на Репортери без граници за 2025 година опфаќа 180 земји во светот.
На врвот на листата од 180 земји во светот е Норвешка, а меѓу првите пет се и Естонија, Холандија, Шведска и Финска. На дното, пак, се Еритреја, Северна Кореја, Кина, Сирија, Иран и Авганистан.