Имавте коронавирус пред неколку месеци и сè уште имате проблеми со дишењето? Или, пак, добивте тахикардија откако го победивте вирусот?
Светските истражувања покажуваат дека не сте единствените и дека бројот на луѓе кои имаат долгорочни последици од коронавирус е значителен, особено кај пациенти кои имале потешка форма на болеста.
-Повеќе од 80 проценти од луѓето кои биле во болница имаат барем еден преостанат симптом шест месеци подоцна, изјави за ВВС Милош Бабиќ, молекуларен биолог и невробиолог, кој во моментов работи на тестови за следење на ширењето на COVID-19 во Обединетите Држави и Велика Британија.
-Моја проценка, имајте на ум дека ова е многу грубо, од многу прелиминарни податоци, е дека два до пет проценти од луѓето кои страдале од симптоматска болест ќе имаат сериозни проблеми подоцна во животот, како директна последица од COVID-19.
1. Кои се долгорочните последици од коронавирусот?
Можеме да зборуваме за две општи категории на симптоми.
Во првиот се оние што се забележани кај други тешки респираторни заболувања: замор, отежнато дишење, болка во градите и зглобовите.
Овие проблеми полека се смируваат со текот на времето кај огромното мнозинство на закрепнувачи, иако тие повремено можат да останат трајни и да имаат многу негативно влијание врз квалитетот на животот.
Втората категорија вклучува проблеми кои често не се очигледни, но се многу посериозни на долг рок: оштетување на белите дробови, срцето, бубрезите и мозокот.
Кај луѓето кои веќе имале слабости во еден од овие системи, овие дополнителни повреди доведуваат до видливи болести и ова се приказни што можете да ги слушнете од луѓе кои не можат да застанат без здив сега или кои добиваат тахикардија со месеци откако го поразиле вирусот.
Но, за повеќето, таквата штета останува во голема мера невидлива на почетокот, или има само релативно благи симптоми – сè додека не се случи нешто друго што толку ослабен систем потоа води до понатамошен колапс.
2. Колку траат последиците од коронавирусот?
Капацитетот за обновување на белите дробови, бубрезите и самиот крвоток варира од личност до личност и сè уште нема доволно податоци за да се каже што може да се очекува во просек.
Оштетувањето на срцето е претежно доживотно. Мозокот е исто така доживотен, но мозокот е пластичен орган кој може да се реорганизира и да функционира околу многу лесни повреди.
Тежината варира неверојатно, од едвај забележливи проблеми до катастрофални и тешко е да се предвидат.
Најголемата студија што ја имаме досега (скоро 50.000 пациенти од Велика Британија) измери прилично тешка разлика помеѓу закрепнатите и луѓето кои избегале од вирусот.
Во текот на првите шест месеци по закрепнувањето, бројот на срцеви удари е два и пол пати поголем; бројот на напредувања во тешка бубрежна болест е двојно зголемен.
Други студии забележале зголемување на невролошки заболувања, мозочни удари, па дури и невропсихијатриски заболувања кај популацијата по ковчести.
Сите овие податоци досега беа собрани од пациенти кои се разболеа на самиот почеток на епидемијата, пред да имаме добри протоколи (стероиди и антикоагуланси) за лекување на сегашните пациенти.
Значи, можеме да се надеваме дека последиците ќе бидат помалку изразени кај оние кои добиле подобра грижа.
3. Јас сум пациент со проблеми во бубрегот и имав корона. Дали сум изложен на поголем ризик од долгорочни последици?
Ова е прашање на кое е тешко да се даде краток одговор.
Општо, да: луѓето со предиспозиции (возраст, прекумерна тежина, претходни кардиоваскуларни проблеми, претходно постоечко заболување на бубрезите, итн.) Во просек имаат потешка болест и остануваат со тешки секундарни оштетувања.
Исто така, луѓето без предиспозиции кои имале несреќен случај да бидат погодени од потешка форма на болест, исто така, во просек, имаат поголема веројатност да имаат потешки несакани ефекти.
Но, од друга страна, ние исто така имаме студии кои покажуваат штета кај луѓе кои имале лесни форми на болеста.
На пример, студија спроведена од Државниот универзитет во Охајо открила субакутно оштетување на срцето кај повеќе од 15 проценти од младите спортисти (просечна возраст од 19 години) кои имале козим со лесни симптоми или дури и без симптоми.
Засега, сè додека не помине повеќе време и собереме повеќе податоци, сите популации мора да бидат внимателни, дури и оние за кои самата болест е скоро секогаш многу лесна.
4. Колку проценти од пациентите имаат долгорочни последици?
Тоа зависи од тоа што сметате на последиците.
Повеќе од 20 проценти од луѓето кои имале кашлање и гушење (дури и оние кои не морале да бидат хоспитализирани) имаат траги од белодробна емболија и влакнести лузни во белодробното ткиво; но тешко е да се каже кој од нив ќе има последици што се значајни подоцна.
Во зависност од тоа како ќе изберете што мерите, можете да добиете многу различни броеви и да најдете студии кои бараат бројки кои се движат од два до скоро 50 проценти под истиот термин – сериозни долгорочни ефекти.
Можеме да очекуваме дека, покрај два до пет проценти од луѓето кои ќе имаат сериозни последици, дополнителни пет до 10 проценти ќе имаат помали, но мерливи последици.
На пример, луѓето кои во секој случај би заболеле од срцеви заболувања, ќе добијат порано во животот и ќе мора да започнат со третман порано.
Второ, дури и ако вирусот остави штета, тоа само ја зајакнува потребата за нешто што треба да се направи во секој случај: физички вежби и добра исхрана.
Имено, на долг рок, најголем потенцијален проблем е тивкото оштетување што го прави организмот послаб и почувствителен на идни напади и болести; зајакнување на телото, особено кардиоваскуларниот систем и избегнување ризици како што се дебелината, па оттука станува уште поважно за долготраен здрав живот.
5. Дали постојат мерки на претпазливост за да се избегнат компликации?
Апсолутно најдобро нешто што може да се направи е да се придржувате до мерките за заштита, да го избегнувате вирусот и да се вакцинирате.
Но, за оние кои веќе се заразиле со вирусот, може да се споменат две работи.
Како прво, повеќето опоравувачи немаат трајни последици, затоа не треба да паничите однапред.
Ако лежите, внимавајте на вашето здравје, не ги игнорирајте симптомите, особено не срцето.