Д-р мед.сци. Маја Милованчева-Поповска
интернист-нефролог
ПЗУ Зегин Интермедика
Цинкот е природен минерал во трагови потребен за борба против бактерии и вируси. Телото содржи два до три грама цинк во течностите, коските, ткивата и органите. Телото не создава цинк, треба да го добиеме од храна или додатоци. Есенцијален е за раст, за клеточната делба, за заздравување на раните.
Се смета дека секој имунолошки одговор на некој начин е поврзан со цинкот. Поврзан е со скратување на времетраењето на симптомите и сериозноста на настинките.
Цинкот делува како антиоксиданс, спречува оксидативен стрес во мозокот и така превенира невродегенеративни нарушувања поврзани со возраста.
Цинкот има голема улога во работата на ендокриниот систем и регулирање на хормоните, хормонот на раст, инсулинот, лептинот, тироидните хормони, мелатонинот и половите хормони. Клучен е за репродукцијата, за овулацијата и оплодувањето, за одржување на нивото на естроген. Се препорачува при дисменореја и кај синдромот на полицистични јајници. Кај мажите е важен за подвижноста на спермата и нивото на тестостерон.
Цинкот е важен за дијабетот, за функцијата на бета-клетките на панкреасот, активноста на инсулинот, модулацијата на глукозата. Влегува во метаболизмот на мастите и шеќерите.
Цинкот го намалува хoлестеролот и триглицеридите и на тој начн го штити срцето.
Заедно со витамин А и други антиоксиданси го поддржува здравјето на очите. Помага витаминот А да произведе меланин, заштитен пигмент што се наоѓа во очите, во кожата и косата. Заедно со другите антиоксидантни витамини ја забавува прогресијата на макуларната дегенерација.
Потребата е зголемена во тек на бременост и доење.
Цинк има во остриги, говедско месо, млечни производи, цели зрна житарки, интегрални житарки, храна од соја (тофу, темпе), мешунки, јадки и семки (тиква).
Некои растителни храни се богати и со фитати кои ја намалуваат апсорпцијата на цинк. Фитатите може да се намалат ако житарките и мешунките се потопат, ферментираат или готват пред јадење (пченица, црн грав).
Апсорпцијата на цинкот од храната е од 16-50%. Делот што не се апсорбира помнува низ телото неискористен. Телото се прилагодува на нивото на цинк и кога постои пониско ниво на цинк во телото може да има подобро користење на цинкот што се внесува.
Ризик од недостаток на цинк може да се јави кај бремени и доилки, постари лица кои не внесуваат разновидна храна, лица со алкохолизам кој е поврзан со пониски нивоа на интраклеточен цинк, пушачи – поради кадмиумот кој ја намалува концентрацијата на цинк во телото, нарушувања во цревната апсорпција (улцерозен колит, Кронова болест, целијакиа, хронична дијареа), лица кои земаат додатоци на железо – може да се наруши апсорпцијата на цинк.
Како додаток најдобро е да се зема еден час пред или два часа по оброк.
Постои и токсичност од цинк ако се зема превисока доза на додаток на цинк – гадење, повраќање, дијареа, губиток на апетит, грчеви во стомак.